Сvvлийн vед улс тєрийн намууд нууц болон ил аргаар ‘’биеэ vнэлэх’’ нь ихэслээ. Ялангуяа ардчилсан хувьсгалын гэх 1990-ээд оноос эхэлсэн энэ vзэгдэл єнєєдєр шал єєр зорилгоор хєврєх болж. Тэртээ 1990-ээд оны Ардчилсан хувьсгалын дараачаас олон намууд нэгдэн Ардчилсан гэх намыг нэгтгэж байсан vе vнэхээр тvvхэн vе байсан гэдэгтэй хэн ч маргахгvй. Харамсалтай нь тэрхvv тvvхэн vеэ єнєє vеийнхэн маань устгаж эхэлж байх шиг. Уг нь бол анх Ардчилсан нам тєрийн эрхийг тvрэмгийлэгчдээс аврая гэж Засгийн эрхэнд гарч байсан бол єнєєдєр тєрийг дарангуйлагчдаас тvмнээ аврая хэмээн одоогийн Монгол Ардын нам, Ардчилсан намын эсрэг бусад жижиг намууд хєл гуйвах боллоо.
Тэдгээрт Энхбаярын гэгдэх МАХН, Энхсайханы Yндэсний Шинэ нам, Энхбатын Ногоон нам, Жаргалсайханы Бvгд найрамдах нам, Оюуны Иргэний зориг зэрэг улс тєрийн гуравдагч жижиг намууд зvй ёсоор хэрнээ албан бусаар бичигдэж байна. Бас бус дурьдагдаагvй жижгийн жижиг намууд єєрєєр хэлбэл улс тєрийн туршлага бага гэж нэрлэхvйц намууд бий. Дээр дурьдсан намууд бол улс тєрд єєрийн гэсэн байр суурийг бага ч болов эзэлж чадсан. Товчхондоо УИХ, Засгийн газарт ажиллаж байсан туршлагатай гэж хэлж болно.
Магадгvй тэртээ хорин жилийн ємнєх Ардчилсан хувьсгалаар жижиг намууд нэгдэн одоогийн хvчирхэг Ардчилсан намыг бий болгоогvй байсан бол єнєєдєр улс тєрийн намуудын тоо замбараагаа алдах байсан биз. Ер нь одоо байгаа улс тєрийн намуудын тоог ч зарим судлаачид, мэргэжлийн хvмvvс шvvмжлэх нь бий. Vнэхээр хоёр сая гаруйхан хvн амтай манай улсад хорь гаруй улс тєрийн нам идэвхитэй vйл ажиллагаагаа явуулж байгаа гэж бодохоор их тоо байхаас ч яах билээ.
Дуртай нэг нь нам байгуулж, дургvйгээ хvрэхээрээ бусадтайгаа нэгдэнэ, нийлнэ гэх улс тєрийн намуудын ‘’энгэр сул’’, цаашлаад ‘’биеэ vнэлэх’’ гаж vзэгдэл манай нийгэмд, улс тєрийн тавцанд толбо болтлоо тодоос тодоор хар суулгажээ гэмээр. Хамгийн энгийн жишээ л гэхэд яг одоо цагт єрнєж л байна. Тухайлбал Энхбаярын энгэр султай нам бусад намуудад сээтэн хаяж хамгийн эхэнд Энхсайханы намыг урхиндаа оруулж чадсан. Дараагаар нь даруухан жижиг намуудаас ганц нэгээр нь ‘’чих’’-дэж эхэлсэн. Одоо ч чихдсээр л байгаа. Хамгийн сvvлд л гэхэд урьд ємнє Оюуны Иргэний Зориг намтай ‘’амраглаж’’ явсан Жаргалсайханы Бvгд найрамдах намыг Энхбаяр єєрийн намдаа хамсаатан болгож чадсан. Жаргалсайханы нам нь ч яасан дуртай юм єєрєє бараг гvйгээд очих нь холгvй Энхбаярын намтай амраглачихсаныг нь яана. Хєєрхий Жаргалсайханы намд эрх мэдэл л олдож байвал ер нь хэнтэй ч амраглахаас буцахаа байжээ. Энхсайхан ч яахав угаас цайрсан толгой. Олон ч нам дамжиж, олон ч намыг нэгдvvлж, салгуулж сурсан толгой.
Энхбаярын энгэр султай нам эвтэйхэн хvчирхэгжиж байх зуур бас єєр хоёр нам єєр хоорондоо нэг хєнжилд шургалчихлаа. Тэр нь Энхбатын ногоон нам, Оюуны Иргэний зориг нам хоёр. Энхбат ч яахав улс тєрд карьер хєєж, эрх мэдэл олж авахын тєлєє Оюуны намтай нэгдээ л биз.
Харин Оюуны нам ямар зорилгоор Энхбатын намтай нэгдэх болов. Єнєєг хvртэл олон намтай ‘’явалдсан’’-ы эцэст Иргэний зориг намд хожсон юу байна вэ. Юу ч байхгvй шvv дээ. Аргагvй ‘’архагшсан’’ нам тул хэдийд ч, хэнтэй ч нэгдэхээс ичихээ байсан нь энэ vv. Бараг холбогдоогvй нам, явалдаагvй улс тєрч гэж Иргэний зориг намд vгvй биз. Нэг намтай нийллээ л гэж байдаг, удахгvй саллаа л гэж дуулддаг. Бvр улиг болчихсон гэх vv дээ.
Ер нь манай улсад эрvvл улс тєр гэж байна уу. Эсвэл бvгд ‘’Улс тєрийн замын халдварт євчин’’ тусчихсан уу. Нам л гэхээрээ нэгэндээ сээтэгнэж, биеэ vнэлж бусадтай нийлдэг зуршлаасаа хэзээ салах юм бэ.
No comments:
Post a Comment