Парламентын хоёр танхимтай болох талаар улс тєрийн намууд єнгєрєгч долоо хоног цухасхан хэлэлцээд авлаа. Ер нь бол парламентын хоёр танхимтай байх талаар анх удаа санаачилж, хэлэлцэж байгаа юм биш ээ. Манай улс анх Yндсэн хууль батлагдахаас ємнє vед vндсэндээ хоёр танхимтай байж vзсэн гэхэд болно. Тэр нь Ардын их хурал, Улсын бага хурал хэмээх хоёр танхим юм. Ардын их хурлын 430 депутат, Улсын бага хурлын 50 гишvvн гээд нийт 480 хvний бvрэлдэхvvн бvхий парламентын хоёр танхим байсан цаг тэртээ 20 жилийн ємнєхєн. Харин сvvлийн vед эрхэм УИХ-ын гишvvд, тєрийн тэргvvнvvд маань энэ vеэ эргэн дурссан бололтой дахин хоёр танхимтай байх талаар яриаг єдєєж эхлэв.
Vvнийг нь дэмжих хvн ч цєєнгvй байна. Ялангуяа улс тєрийн намууд энэ саналыг их нааштайгаар хvлээж авч байх юм. Тєр засаг хямралын байдалд орсоны нэг шалтгааныг ч энэ хяналтгvй ганц танхимтай байснаас хэмээн vзэх хvн ч олон байна. Тиймээс дээд танхимынхаа vйл ажиллагаанд доод танхим нь хяналт тавьж ажиллах нь одоогийн парламентад, тєр засагт нvvрлээд буй ‘’хямрал’’ гээчээс ангижрах нэг том алхамуудын нэг байх болно гэж vзэж байгаа нь энэ аж.
Vнэхээр манай тєр засаг, парламент, цаашлаад Засгийн газар гэх зэрэг бvхий л шат шатанд хяналт vгvйлэгдэж байгаа. Магадгvй єнєєдєр тєр хямрах хамгийн том шалтгаан нь нэг танхимтай болсоноос байсан байж ч болох талтай. Иймээс єнєєдєр эхний ээлжинд хоёр танхимтай байх саналыг дэмжээд vзэж яагаад болохгvй гэж. Бид єнгєрєгч Ардчиллын гэгдэх хорь гаруй жилийн хугацаанд дєрвєн ч Засгийн газрыг хугацаанаасаа ємнє татан буугдахыг, огцорхыг харлаа.
Гэхдээ тэр цаг ард хоцорсон. Одоо бол огцорно бvv хэл энэ талаар дуугарах ч тєрийн тvшээ ховор. Тєрийн дээд эрх мэдлийг тєр єєрийнхєє гарт атгуулсан хорин жил улиран одсон шvv дээ. УИХ-д, Засгийн газар єєрєє єєрийгєє шvvж байхаас єєрцгvй л болоод байна. Хамгийн энгийн нэгэн жишээг дурьдахад л УИХ тарах талаар Yндсэн хуульд ийн заасан байх юм ‘’УИХ бvрэн эрхээ хэрэгжvvлэх боломжгvй гэж нийт гишvvдийн /76 гишvvн/ гуравны хоёроос дээш нь vзсэнээр єєрєє тарах шийдвэрийг гаргана’’ гэжээ. Эсхvл ‘’Yндсэн хуульд єєрєєр заагаагvй бол Монгол Улсын Ерєнхий сайдыг томилох саналыг УИХ-д єргєн мэдvvлснээс хойш 45 хоногийн дотор УИХ хэлэлцэн шийдвэрлэж чадаагvй бол єєрєє тарах буюу эсхvл Ерєнхийлєгч УИХ-ыг тараах шийдвэр гаргана” гэж заажээ’’.
‘’Ард тvмэн’’ гэсэн vг нэг ч байхгvй байгаа биз. Уг нь бол ард тvмнээс сонгогдож бидэнд л ажлаа дvгнvvлэх учиртайсан. Харамсалтай нь тэд УИХ-д гарлаа л бол таг гvрийгээд ч хамаагvй дєрвєн жилийг тєрийн сэнтийд заларч, тєсвийн толгойд суух л болж байна гэсэн vг дээ. Та бидний татварын мєнгєєр ч тансаглаж тарвалзаж, таргалаж аваад л дараагийн УИХ-д нэрээ дэвшvvлсэн ч яахав, байсан ч яахав гэсэн янзтай гэдсээ илээд л хэвтэж байх улс тєр єнєєдєр манайд цогцолжээ. Энэ бvхнийг нь хянадаггvй, шvvдэггvй юм хойно ингэхээс ч яах билээ. Иймээс л єнєєдєр УИХ-ыг шvvдэг, хянадаг байгууллага гэж нэрлэж болохуйц хоёрдогч танхимыг байгуулахыг дэмжиж байна. Хоёрдогч танхим нь УИХ-ын vйл ажиллагаанд хяналт тавихаас гадна, баталсан хууль, тогтоол журмыг ямар нэгэн зєрчилтэй эсэхийг шалгаж, хэрэв хяналт шалгалтын явцад онц ноцтой зvйл илэрвэл хуулийг буцаах, хэрэгсэхгvй болгох хvртэл арга хэмжээг авах бvрэн эрхтэй баймаар. Мєн аливаа нэг гишvvний бvрэн эрхэд хоёрдогч танхимынхаа гишvvдийн олонхийн саналаар халдах эрхийг ч олгож яагаад болохгvй гэж.
Одоогийн парламентын гишvvд ‘’халдашгvй эрх’’ гэгч хуулийн нэрээр, vгэн бамбайгаар хvмvvсийг сvрдvvлэх, хуулийнхныг дарамтлах явдал их байдаг. Энэ vгээрээ, хуулиараа халхлан чуулганы хуралдааны vеэр, байнгын хорооны хуралдаан дээр ч эрх хvvхэд шиг зандчих нь бий. Хэлсэн vгийг нь баримт болгож, хийсэн vйлдлийг нотолгоо болгож болно шvv дээ. Тэгэхгvй бол єнєєх улсын хуралдаанууд дээр маань тєрийн тvшээд хэн дуртайгаа элдэв янзаар дайрч давшлан, баримттай баримтгvй нь мэдэгдэхгvй хурц vгээр хэн нэг гишvvний нэр тєрд халдаж, улмаар улс тєрийн популизм хийх явдал гаарсаар байна. Хэрэв хуралдааны vеэр хэлсэн vг vйлдэл бvр нь баримт нотолгоо байна гээд хуулиар заачих юм бол єнєєх улс тєрийн популизм гээч чинь эрс багасах бус уу.
Хоёрдогч парламент гэгдээд буй доод танхимыг 76-аас хоёр дахин, бvр тvvнээс ч олон гишvvнтэй байлгах нь зvйтэй. Учир нь хэт бага гишvvн байх тусам улс тєрчдийн, УИХ-ын гишvvдийн хараат болох аюултай тул аль болох олон гишvvнтэй байлгаж, улс тєр болон vзэл санааны хувьд бие даасан хvмvvсээр доод танхимаа бvрдvvлэх нь хамгийн зvйтэй арга байх болов уу. Мэргэшсэн хуульчид, олонд нэртэй эдийн засагчид, тvмэнд танигдсан улс тєрчид гээд салбар бvрээс доод танхимыг бvрдvvлэх хэрэгтэй. Сэтгvvлч ч байж болно шvv дээ.
Одоогийн парламент баян айлын ганц хvvхэд шиг дэндvv эрх дураараа байна. Vvнийг л таслан зогсоож, амьдрал мэдрvvлэх vvднээс эхний алхам энэ байж болох юм. Иймээс л парламентыг хянадаг парламентыг бий болгоё хэмээн уриалж байна.
No comments:
Post a Comment